ملاحظاتی دربارۀ گزارش اولیا چلبی از ایران
author
Abstract:
اولیا چلبی (1020ق/1611م- ؟)، سیاح ترک اهل عثمانی، در طول مسافرتی که بیش از چهل سال به طول انجامیده، سرزمین‌های قلمرو دولت عثمانی و ممالک مجاور را سیاحت نموده و مشاهدات خود را در سیاحتنامۀ بزرگی ثبت و ضبط کرده است. اولیا چلبی در طول عمر خود سه سفر به ایران عصر صفوی داشته: اولی در1056ق/ 1646م به آذربایجان و قفقاز، سفر دوم در 1057ق/1647م، که بسیار کوتاه بوده، و سفر سوم در 1065ق/ 1655 م، به آذربایجان و مناطق غربی و مرکزی ایران. تمامی این سفرها به عنوان مأموریتی رسمی و با هدف انجام وظایف محولۀ حکومتی انجام یافته است. مناسبات ایران و عثمانی در اثنای مسافرت‌های اولیا چلبی به ایران تحت تأثیر معاهدۀ ذهاب (1048ق/ 1639م) در حالتی دوستانه و نه خصمانه قرار داشت. در این سال‌ها، هیأت‌های سیاسی متعددی از سوی دولتین ایران و عثمانی به ممالک هم فرستاده می‌شد تا مناقشات و سوء تفاهمات مرزی را حل و فصل نموده، مانع از گسترش اختلافات و اخلال در مفاد عهدنامۀ مزبور گردند. اولیا چلبی به عنوان کارگزاری رسمی، در چند نوبت سفر به ایران، در کنار وظایف سفارتی خود، اقدام به یادداشت‌هایی از مشاهدات و شنیده‌های خود از مکان‌ها و اشخاصی کرده که در طی سفر با آنها روبرو شده است. مطالعۀ این یادداشت‌ها می‌تواند ما را در درک بهتر فضای فرهنگی و سیاسی حاکم بر دو جامعۀ ایران و عثمانی یاری کند. نظرات اولیا چلبی را می‌توان الگویی برای فهم دیدگاه عثمانی‌ها از جامعه و سیاست ایران اواخر صفوی، مصادف با عصر شاه صفی و شاه عباس دوم، تلقی کرد. گزارش‌های این سیاح در ایران، در کنار اطلاعات فراوانی که از اوضاع سیاسی و اداری صفوی ارائه می‌کند، برای بازیابی و بازسازی جغرافیای تاریخی و فرهنگی ایران عصر مزبور بسیار سودمند خواهد بود. این مقاله در نظر دارد نقشۀ حرکت اولیا چلبی در ایران را با توجه به ویژگی‌های مسیرها و شهرهای طی‌شده بازسازی کند و سپس به تحلیل دیدگاه‌های او در چارچوب مناسبات صفوی عثمانی بپردازد.
similar resources
ملاحظاتی دربارۀ منظومۀ بهمن‌نامه
بهمن‌نامه متنی حماسی در سرگذشت بهمن پسر اسفندیار است. دکتر عفیفی مصحَّح این منظومه نام شاعر آن را ایران‌شاه بن ابی الخیر ضبط کرده است و دکتر متینی مصحَّح کوش نامه- منظومه‌ای دیگر از این شاعر- نام او را با دلایلی ایران‌شان بن ابی‌الخیر درست دانسته است. تاریخ دقیق نظم بهمن‌نامه نیز روشن نیست و پژوهش‌گران گفته‌اند که در قرن پنجم - اواخر قرن پنجم و یا اوایل قرن ششم - به نظم درآمده است. بنابراین هنوز در...
full textملاحظاتی دربارۀ زیباشناسی نگارگری اسلامی
نوشته‌های فراوانی دربارۀ نگارگری ایرانی در دست است که عموماً برای تبیین زیباشناسی این هنر به آموزه‌های عرفانی و به‌ویژه عالم خیال یا عالم مثال استناد کرده‌اند. برخی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان این حوزه (کربن، بورکهارت، شووان، نصر و رینگن‌بِرگ) با تکیه بر آراء ابن عربی کوشیده‌اند ثابت کنند که زیباشناسیِ نگارگری ایرانی برخاسته از آموزۀ عرفانی «عالم خیال» است. مسئلۀ محوری این مقاله مبتنی است بر این‌که ...
full textملاحظاتی علمی- فرهنگی دربارۀ متافیزیک
سیری در متافیزیک ترجمۀ کتابی درسی است دربارۀ متافیزیک تحلیلی معاصر. بعد از معرفی مختصر و ذکر نقاط قوت کتاب و جهات مثبت ترجمه آن، چند ضعف این کتاب در ترجمه برجسته می شود، از جمله این که یک فصل کتاب بدون توضیحی حذف شده است و کتاب به عنوان «پژوهش تازه ای دربارۀ مهم ترین مسائل در تاریخ اندیشۀ فلسفی انسان» معرفی می شود،حال آن که صرفاً کتابی درسی است. افزون بر این ها، مواردی از نبود یک دستی در معادل ه...
full textملاحظاتی انتقادی دربارۀ تجربۀ مدرنیتۀ ایرانی
نوشتار حاضر سه هدف کلی را دنبال می‌کند. نخست، ارائۀ توصیفی مختصر از پدیدار مدرنیته؛ دوم، تحلیل نقادانه و اجمالیِ پاره‌ای از جلوه‌های این پدیدار در ظرف و زمینۀ خاص ایران؛ و سوم، تجویزهایی در خصوص مدلی برای پیشبرد پروژۀ مدرنیته در ایران. از آنجا که این مقاله نوشتاری است مختصر، به این اعتبار پیشاپیش می‌باید میزان انتظار از آن را در حد واقع‌بینانه‌ای محدود ساخت: ریختن بحری به عظمت پدیدار مدرنیته در ...
full textMy Resources
Journal title
volume 5 issue 2
pages 65- 84
publication date 2015-11-22
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023